پیشگیری از بیماری‌های قلبی عروقی (عوامل خطر و روش‌های پیشگیری)

مقدمه

چرا بیماریهای قلبی عروقی مهم هستند؟

پراكندگی بیماریهای قلبی عروقی در ایران

پدیده سختی عروقی ( آترواسكلروزیس 

عوامل خطر بیماریهای قلبی عروقی

• عوامل خطر غیر قابل تعدیل
• عوامل خطر رفتاری
• سیگار و دخانیات
• رژیم غذایی ناسالم
• زندگی كم تحرك و عدم وجود فعالیت فیزیكی مناسب
• عوامل خطر فیزیولوژیك
• بیماری فشارخون بالا
• بیماری دیابت ( مرض قند )
• چاقی و افزایش وزن
• افزایش چربی خون

توصیه‌های لازم برای پیشگیری از بیماریهای قلبی عروقی

مقدمه:

سیستم قلبی و عروقی شامل مجموعه قلب، خون و رگهاست. وظیفه اصلی قلب دریافت خون فاقد اكسیژن از بافتها و تحویل خون اكسیژن‌دار به آنهاست. وظیفه رگها نیز حمل خون در سیستم قلبی عروقی می‌باشد. خون چندین وظیفه مهم به عهده دارد كه مهمترین آن حمل اكسیژن و دی‌اكسید‌كربن توسط گلبولهای قرمز است.

بافتهای بدن برای ادامه حیات خود به دو ماده نیاز دارند: غذا و اكسیژن. با مصرف آنها مواد زایدی تولید می‌شود، مانند اوره و دی‌اكسید‌كربن. كار سیستم قلبی‌عروقی این است كه غذا را از روده‌ها و اكسیژن را از ریه‌ها گرفته، آنها را به تمام بافتهای بدن برساند و همچنین پس‌مانده مصرف آنها را از تمام بافتهای بدن جمع‌آوری كرده و به كلیه‌ها و ریه‌ها منتقل كند تا دفع شوند.

چرا بیماریهای قلبی عروقی مهم هستند؟

بیماریهای قلبی عروقی یكی از علل عمده مرگ و میر در سطح جهان بوده و به عنوان اولین عامل مرگ، یك سوم كل مرگ و میرها در جهان را بخود اختصاص می‌دهند. روند بیماریهای قلبی عروقی از دوران كودكی آغاز می‌شود و ممكن است تا چندین دهه بدون علامت باشد. پیشگیری از بیماری‌های قلبی عروقی یكی از اهداف مهم نظام بهداشتی درمانی كشور می‌باشد. بیماریهای قلبی عروقی شایعترین عامل مرگ و میر و مهمترین عامل از كارافتادگی در كشور ما می‌باشد. علاوه بر آن هزینه هنگفتی را بر نظام بهداشتی و درمانی تحمیل می‌كنند. با این همه بیماریهای قلبی عروقی از قابل پیشگیری‌ترین بیماریهای غیرواگیر بشمار می‌روند و بهترین راه پیشگیری از بیماری‌های قلبی عروقی نیز تغییر و اصلاح رفتارهای خطرآفرین است كه فرد را درمقابل این بیماریها آسیب‌پذیر می‌نماید.

در ابتدای قرن بیستم یعنی حدود صد و ده سال قبل فقط ده درصد كل موارد مرگ بخاطر بیماریهای قلبی عروقی اتفاق می‌افتاد. اما با توسعه جوامع بشری و كنترل بیماریهای واگیر و در نتیجه افزایش طول عمر مردم دنیا، بیماریهای مزمن و در راس آنها بیماریهای قلبی عروقی شیوع بیشتری پیدا كردند. بطوری كه در انتهای قرن بیستم میزان مرگ و میر ناشی از بیماریهای قلبی عروقی به بیش از 25% درصد رسید و پیش بینی می‌شود كه تا سال 2025 مرگ و میر ناشی از بیماریهای قلبی عروقی به بیش از 35 تا 60% كل علل مرگ‌ها برسد. امكان ایجاد بیماریهای قلبی عروقی بعد از سن 40 سالگی در مردان 49% و در زنان 39% است.

پراكندگی بیماریهای قلبی عروقی در ایران

در ایران 38% كل مرگ‌ها ناشی از بیماریهای قلبی عروقی است. مهم‌ترین گروه بیماریهای قلبی عروقی بیماریهای عروق كرونر قلب (عروق خون رساننده قلب) و عوارض ناشی از آن است.

    پدیده سختی عروقی ( آترواسكلروزیس )

    در اثر رسوب چربی‌ها در جدار عروق، پدیده سختی عروقی یا آترواسكلروز بوجود می‌آید. آترواسكلروز شایعترین علت مرگ در بیشتر كشور‌های جهان و مهمترین علت از كارافتادگی است. آترواسكلروز پیشرفته باعث بروز سكته قلبی و عوارض متعاقب آن خواهد شد. با وجود پیشرفتهای وسیع تشخیصی و درمانی هنوز یك‌سوم بیمارانی كه دچار سكته‌های قلبی می‌شوند فوت می‌كنند كه نیمی از آنها در عرض یك ساعت اول سكته قلبی و قبل از رسیدن به بیمارستان فوت می‌كنند و دو‌سوم آنها كه زنده می‌مانند هرگز بهبود كامل نخواهند یافت و به زندگی عادی باز نمی‌گردند. مرگ ناگهانی قلبی نیز یكی دیگر از تظاهرات شایع بیماریهای عروقی قلب می‌باشد. علاوه بر این بیماریهای قلبی عروقی هزینه‌های هنگفتی را بر نظام‌های بهداشتی درمانی كشورها تحمیل می‌كنند.

بررسی‌های موجود حاكی از این هستند كه در كشورهای شرق مدیترانه و خاورمیانه از جمله كشور ما نیز بیماریهای قلبی‌عروقی یك مشكل عمده بهداشتی و اجتماعی بشمار می‌رود كه ابعاد آن بسرعت در حال افزایش است. دگرگونی‌های سریع اقتصادی و اجتماعی دهه‌های اخیر در بسیاری از كشورهای این منطقه سبب شده است كه شیوع عوامل خطر بیماریهای قلبی‌عروقی افزایش قابل ملاحظه‌ای داشته باشد، زیرا میزان كالری مصرفی روزانه و مصرف چربی‌های اشباع شده افزایش یافته است.

عوامل خطر بیماریهای قلبی عروقی

در حال حاضر بیماریهای قلبی عروقی یك مشكل عمده بهداشتی و اجتماعی بشمار می‌رود كه ابعاد آن بسرعت در حال گسترش است. دگرگونی‌های سریع اقتصادی و اجتماعی دهه‌های اخیر سبب شده است كه شیوع عوامل خطر این بیماریها افزایش قابل ملاحظه‌ای داشته باشد. عوامل خطر عبارتند از مجموعه عادات یا ویژگی‌هایی كه رابطه مستقیم و تنگاتنگی با بروز بیماری‌ها دارند.

• عوامل خطر بیماریهای قلبی عروقی سه دسته هستند:
• عوامل خطر غیر قابل تعدیل
• عوامل خطر رفتاری
• عوامل خطر فیزیولوژیك

·         عوامل خطر غیر قابل تعدیل :

عوامل خطر غیر قابل تعدیل عواملی هستند كه غیر قابل تغییر و مداخله هستند. این عوامل همراه فرد هستند و فرد و جامعه نمی‌توانند برای تغییر در آن دخالتی بكنند. این عوامل شامل موارد ذیل هستند:

• سن
• جنس
• وجود سابقه خانوادگی بیماریهای قلبی عروقی زودرس
• نژاد

هر چقدر سن بالاتر رود امكان ظهور بیماریهای قلبی عروقی بیشتر می‌شود. بطوری كه احتمال ایجاد بیماریهای قلبی عروقی بعد از سن 40 سالگی در مردان 49% و در زنان 39% است. همچنین مردان بیشتر از زنان در معرض خطر بیماریهای قلبی عروقی هستند. در كسانی كه سابقه خانوادگی بیماریهای قلبی عروقی بخصوص در سنین پایین‌تر را دارند احتمال بروز این بیماریها بیشتر است. همچنین اثبات شده است كه ظهور بیماریهای قلبی عروقی به نژاد هم بستگی دارد و در مناطق خاص جغرافیایی و یا در بعضی نژادهای خاص شیوع این بیماریها بالاست. این عوامل را جهت پیشگیری از بیماری‌های قلبی عروقی باید با دقت زیر نظر داشت.

سیگار و سایر دخانیات بهترین راه پیشگیری از بیماری‌های قلبی، دکتر قلب، دکتر حمید رضا صنعتی، متخصص و فوق تخصص قلب و عروق تهران، آنژیوپلاستی

·         عوامل خطر رفتاری

·         سیگار و دخانیات

مطالعات صورت گرفته اثبات كرده است كه استعمال 20 نخ سیگار در روز احتمال بروز بیماریهای قلبی عروقی را 2 تا 3 برابر بیشتر می‌كند. افراد سیگاری 70% بیشتر از افراد غیر سیگاری در معرض خطر بیماریهای قلبی عروقی هستند.  مصرف سیگار آثار مخربی بر جدار عروق دارد كه می‌تواند جریان خون عروق قلب را مختل كرده و همچنین باعث انقباض عروق قلبی ‌شود. با مصرف سیگار سطح كلسترول مضر خون بالا میرود. همچنین سیگار احتمال ایجاد لخته و به دنبال آن حوادث قلبی‌عروقی را بطور قابل ملاحظه‌ای افزایش می‌دهد. سیگار مرگ و میر حوادث قلبی‌عروقی را تا 50% افزایش می‌دهد.

با این حال سیگار قابل پیشگیری‌ترین عامل خطر  (پیشگیری از بیماری‌های قلبی عروقی) بشمار می‌رود و با قطع مصرف سیگار خطر بروز بیماریهای قلبی عروقی كاهش می‌یابد، بطوریكه این خطر در ظرف سه سال پس از ترك سیگار به حد نزدیك افراد غیر سیگاری می‌رسد.  در افراد سیگاری مبتلا به تنگی عروق قلب، اثر قطع مصرف سیگار معادل جراحی عروق قلب تخمین زده شده است.

در مورد اثرات دخانیات بر بیماری های قلبی و عروقی: توصیه‌هایی برای افراد سیگاری؛ تأثیر سیگار کشیدن در بیماری‌های قلبی-عروقی؛ سیگار و سایر دخانیات

·         رژیم غذایی ناسالم

رژیم غذایی ناسالم یعنی رژیم غذایی حاوی چربی اشباع شده و كلسترول زیاد، مصرف زیاد نمك و مصرف زیاد كالری و همچنین مصرف الكل كه این گونه رژیم غذایی نامناسب نقش مهمی در بروز بیماریهای قلبی عروقی دارند. رژیم غذایی ناسالم باعث ایجاد تشدید عوامل خطری مثل چاقی، افزایش چربی خون و افزایش فشارخون می‌شود. مصرف منظم سبزیجات و میوه كه حاوی سلولز و آنتی اكسیدانها هستند موجب محافظت فرد در برابر بیماریهای قلبی عروقی می‌شود.

مصرف بی رویه چربی‌ها، غذاهای سرخ كردنی، مواد قندی و نشاسته‌ای مانند انواع شیرینی‌ها، نوشابه‌های گازدار، مربا، برنج، چیپس، پفك، سوسیس، كالباس، همبرگر، كله پاچه، انواع سس‌ها و غذاهای حاضری كه سرشار از چربی و كالری و نمك هستند باعث افزایش چربی و كلسترول خون می‌شوند. كلسترول نقش بارزی در فرآیند ایجاد سختی عروق و به دنبال آن بروز بیماریهای قلبی عروقی به عهده دارد. مصرف چربی‌های اشباع‌شده حتی در كسانی كه سطح كلسترول طبیعی دارند نیز یك عامل خطر مهم بیماریهای عروقی قلب بشمار می‌رود. هر 1% كاهش كلسترول می‌تواند 2 تا 5% از خطر بیماریهای قلبی‌عروقی بكاهد.

در مورد نقش تغذیه سالم در کاهش خطر ابتلا به بیماری های قلبی و عروقی: آیا با خوردن روزی یک تخم‌مرغ از مراجعه به پزشک بی‌نیاز می‌شویم؟؛ رژیم غذایی و غذای سالم؛ حفظ وزن مناسب

·         زندگی كم تحرك و عدم وجود فعالیت فیزیكی مناسب

یكی از پیامدهای پیشرفت تكنولوژی كاهش فعالیت بدنی است. در كسانی كه فعالیت فیزیكی مناسبی ندارند احتمالاً ابتلا به بیماریهای قلبی عروقی 2 برابر بیشتر است. در افراد كم تحرك شیوع اختلالات چربی خون و فشار خون بالاست. بطوریكه عدم تحرك خطر بروز بیماری فشارخون بالا را 30 تا 50% افزایش می‌دهد. همچنین این افراد مستعد اختلالات قند خون نیز می‌باشند. همچنین فعالیت فیزیكی كافی در كنار تغذیه صحیح و تناسب وزن بدن می‌تواند از بروز یك سوم سرطان‌ها پیشگیری نماید. عدم تحرك كافی خطر ابتلا به چاقی را تا دو برابر افزایش می‌دهد.

فعالیت فیزیكی مناسب و استاندارد باعث كاهش ریسك بروز بیماریهای قلبی عروقی می‌شود. ورزش‌های مناسب كه باعث پیشگیری از بیماریهای قلبی عروقی می‌شوند عبارتند از دوچرخه‌سواری، كوهنوردی و پیاده‌روی. بعضی از فواید تحرك جسمانی عبارتند از :

• احتمال ترك موفقیت آمیز سیگار در كسانی كه فعالیت بدنی منظم دارند بیشتر است.
• با فعالیت مناسب بدنی، چربی‌های مضر خون كه از مهمترین عوامل تنگی عروق قلب هستند كاهش می‌یابند.
• تحرك كافی می‌تواند چربی‌های مفید خون را كه اثر محافظت‌كننده بر قلب دارند را افزایش دهد.
• فعالیت مناسب مستمر، فشارخون بالا را كاهش می‌دهد.
• احتمال اختلالات قند خون و دیابت در افرادی كه وزن مناسب دارند كمتر است. فعالیت فیزیكی می‌تواند نیاز به انسولین در افراد دیابتی را كاهش دهد.
• تحرك جسمانی مناسب در فرد مقاومت بیشتری در برابر استرس و اضطراب ایجاد می‌كند و افسردگی را كاهش می‌دهد و اعتماد به نفس را زیاد می‌كند.

همچنین بخوانید: پنج مورد تعجب‌آور که بر وزن بدن تاثیر می‌گذارد؛ اضافه وزن و ریسک بیماری های قلبی عروقی؛ حفظ وزن مناسب

·         عوامل خطر فیزیولوژیك

·         بیماری فشارخون بالا

فشارخون بالا یكی از مهمترین عوامل خطر بروز بیماری‌های قلبی‌عروقی و شایعترین عامل بروز بیماری‌های قلبی عروقی، نارسایی قلبی و سكته مغزی در بسیاری از كشورها است. مطالعات متعددی نشان داده‌اند كه رابطه مستقیم مهمی بین سطح فشارخون و بروز بیماریهای قلبی‌عروقی، حتی در سطوحی از فشارخون كه در حال حاضر طبیعی تلقی می‌شوند، وجود دارد. فشارخون بالا باعث اعمال فشار بر روی جدار عروق شده و تغییرات جبران‌ناپذیری را ایجاد می‌كند. همچنین فشارخون بالا، بار كاری زیادی را بر قلب تحمیل می‌كند.

فشار خون طبیعی فشارخونی است كه در آن فشارخون سیستولی كمتر از mmHg 120 و فشار خون دیاستولی كمتر از mmHg 90 است.

بر اساس تعریف استاندارد،  فشارخون سیستولی بالاتر از mmHg 140 و فشار خون دیاستولی بالاتر از mmHg 90 بعنوان فشارخون بالا در نظر گرفته می‌شود.

چنانچه فشارخون سیستولی mmHg 139- 120 و فشار خون دیاستولی mmHg 89- 80  باشد، فشارخون پره هایپرتانسیون (پیش فشارخون بالا) در نظر گرفته می‌شود. این افراد در صورت عدم مراقبت و عدم تعدیل عوامل خطر رفتاری و فیزیولوژیك مستعد افزایش فشارخون بالا خواهند بود.

به ازای هر 10 میلی متر جیوه افزایش میانگین فشارخون سیستولی در جامعه خطر بیماری‌های قلبی عروقی دو برابر می‌شود. بعضی از عوامل خطر، بیماریهای قلبی عروقی را در مبتلایان به افزایش فشارخون زیاد می‌كنند. این عوامل خطر عبارتند از سن بالای 60 سال، دیابت، مصرف دخانیات، اختلالات چربی خون، سابقه خانوادگی بیماری‌های قلبی عروقی زودرس، جنس مذكر و سنین یائسگی در خانم‌ها.

همچنین بخوانید: ۶ راه اصلی در فشار خون بالا؛ فشار خون بالا؛ ۱۲ نکته برای اندازه‌گیری فشار خون؛

·         بیماری دیابت ( مرض قند )

شواهد محكمی وجود دارند كه ثابت می‌كنند دیابت چه نوع وابسته به انسولین و چه غیر وابسته به انسولین ، عامل خطر اصلی و مهمی برای بروز انواع بیماریهای قلبی‌عروقی به ویژه تسریع روند آترواسكلروز است. در بیماران دیابتی طیف وسیعی از اختلالات چربی خون وجود دارد. همچنین شیوع چاقی در دیابتی‌ها بیشتر است. چاقی می‌تواند موجب بروز دیابت شود و همراه با افزایش فشارخون بالا، افزایش چربی خون و كاهش HDL است. دیابت یك اثر مخرب بر روی عروق مغزی دارد كه موجب تخریب عروق می‌شود. شیوع فشارخون بالا در افراد دیابتی دو برابر افراد غیردیابتی است. 30 تا 75% عوارض دیابت ناشی از فشارخون بالا هستند. به همین نسبت نیز شیوع نارسایی كلیه دراین بیماران بالاست. جمیع این اختلالات دست به دست هم داده و دیابت را به عنوان یكی از اصلی‌ترین عوامل خطرساز بیماری‌های قلبی‌عروقی تبدیل كرده‌اند.

تاثیر وزن و چاقی در افزایش ریسک و خطر بیماری های قلبی و روشهای مقابله با آن- bmi شاخص توده بدن-دکتر حمید رضا صنعتی- فوق تخصص قلب و عروق

·         چاقی و افزایش وزن

شیوع چاقی در جهان رو به افزایش است. افزایش وزن رابطه مستقیمی با افزایش شیوع بیماری‌های قلبی‌عروقی دارد. افراد چاق همچنین مستعد بیماری فشارخون بالا، افزایش چربی‌های خون و اختلالات قند خون هستند كه جمیع این اختلالات خود از عوامل خطرساز بیماریهای قلبی‌ عروقی بشمار می‌روند.

مرگ و میر در افراد چاق 25 تا 75% بیشتر از افراد معمولی می‌باشد. بیماریهایی كه در افراد چاق شیوع بیشتری دارند عبارتند از افزایش فشارخون، بیماری كرونر قلب، افزایش چربی های خون، اختلالات قند خون و دیابت، واریس، سنگهای صفراوی، كبد چرب، آرتروز مفاصل، نقرس، سرطانهای پستان و روده.

·         افزایش چربی خون

ارتباط بین سطح كلسترول و تری گلیسیرید بالای خون و كاهش HDL با بیماریهای قلبی عروقی كاملاً اثبات شده است. میزان كلسترول سرم در كشورهای در حال توسعه رو به افزایش است. این تغییرات بدلیل مصرف بیشتر چربی در وعده‌های غذایی و كم بودن فعالیت‌ها و عادات غذایی است. سایر عوامل خطر مثل رژیم غذایی و چاقی در بروز آن نقش دارند. 10% افزایش كلسرول سرم خطر بیماریهای قلبی عروقی را حدود 20 تا 30% افزایش می‌دهد. توصیه اول درمانی كنترل افزایش چربی خون، كاهش وزن است. رعایت رژیم غذایی مناسب، ورزش و در نهایت داروهای كم كننده چربی قدم‌های بعدی درمان هستند.

توصیه‌های لازم برای پیشگیری از بیماریهای قلبی عروقی

آترواسكلروز پدیده‌ای است كه از كودكی شروع می‌شود و ممكن است تا چندین دهه بدون علامت باشد. ولی با شناسایی عوامل خطرزا، می‌توان با اتخاذ راهكارهایی مناسب از شیوع بیماریهای قلبی عروقی كاست. با وجود بار عظیم بهداشتی، اجتماعی و اقتصادی، بیماری‌های قلبی و عروقی قابل پیشگیری‌ترین بیماری‌های غیرواگیر (مزمن) انسان بشمار می‌روند. از این رو، پیشگیری می‌باید یكی از اهداف مهم نظام‌های بهداشتی و درمانی همه كشورها قرار گیرد.

سیگار قابل پیشگیری‌ترین عامل خطر بشمار می‌رود و در واقع بررسی‌های متعدد نشان می‌دهند كه قطع سیگار كم‌خرج‌ترین راه برای پیشگیری از بیماری‌های قلبی است. مطالعات نشان داد‌ه است كه با قطع سیگار، خطر بیماری‌های قلبی عروقی بسرعت كاهش می‌یابد، به طوری كه در ظرف حدود 3 سال به حدی نزدیك به افراد غیر سیگاری می‌رسد. در افراد سیگاری مبتلا به تنگی عروق قلبی، اثر قطع سیگار معادل جراحی عروق قلب تخمین زده شده است. روش‌های مختلفی برای كمك به ترك سیگار وجود دارند، اما بررسی‌ها نشان داده‌اند كه مهمترین عامل در ترك سیگار، تاكید جدی و مكرر پزشك بر قطع مصرف سیگار است.

با توجه به نقش مركزی كلسترول در بروز آترواسكلروز، اختلال چربی‌های خون هدف عمده‌ای برای پیشگیری از بیماری‌های قلبی بشمار می‌رود. مطالعه‌های متعدد نقش مؤثر و قوی كاهش چربی‌های خون را در كاهش خطر قلبی و كل مرگ و میر نشان داده‌اند. امروزه حتی تاثیر مفید كاهش كلسترول در افراد سالمی كه كلسترول آنها در سطح طبیعی است، به اثبات رسیده است.

دلایل كافی وجود دارد كه كنترل فشارخون بالا می‌تواند خطر بروز بیماری‌های عروقی قلب، سكته مغزی و نارسایی قلبی را كاهش دهد. افراد مبتلا به فشارخون بالا بایستی بطور مرتب و روزانه فشارخون خود را كنترل نمایند و از قطع مصرف خودسرانه داروهای تجویزی پرهیز نمایند.

مواد غذایی زیر از بروز بیماریهای قلبی عروقی جلوگیری می‌كنند:

غذاهای دریایی، میوه‌ها و سبزیجات (5 وعده در روز)، آجیل، غذاهای سلولزی، سیر، پیاز، روغن زیتون و غذاهای حاوی ویتامین‌های C و E و بتاكاروتن. ماهی حاوی مقادیر زیادی چربی امگا-3 است كه موجب كاهش احتمال ابتلا به بیماریهای قلبی می‌شود. توصیه می‌شود حداقل هفته ای 2 تا 3 بار ماهی مصرف شود. مصرف زیاد كره، خامه، شیر پر چرب، سس مایونز، بستنی، نمك و شیرینی‌ها موجب افزایش بیماریهای قلبی عروقی می‌شود. تعدیل رژیم غذایی كودكان و كاهش دریافت كالری بیمورد توسط آنها از طریق تنقلات گام مهمی در اصلاح رژیم غذایی كودكان است.

بیش از 50 مطالعه نشان داده‌اند كه فعالیت بدنی چه در طی كار و چه در زمان فراغت خطر بیماری‌های قلبی عروقی را كاهش می‌‌دهد. فعالیت بدنی مناسب آثار مفید خود را به احتمال زیاد از چند طریق، چه مستقیم و چه غیر مستقیم، اعمال می‌كند. جریان خون عروق قلبی بهبود می‌یابد، كلسترول مضر و تری‌گلیسیرید‌ پایین می‌آید و سطح كلسترول مفید خون بالا می‌رود. (‌كلسترول مضر خون LDL نام دارد كه افزایش آن در خون با افزایش ریسك بروز بیماری عروق قلبی همراه است. كلسترول مفید خون HDL نام دارد كه در برابر بیماری‌های عروق قلبی اثر محافظتی اعمال می‌كند.‌) با انجام ورزش فشارخون كاهش می‌یابد، تجمع پلاكت‌ها كم می‌شود و سایر عوامل انعقادی خون نیز تعدیل می‌شوند. همچنین ورزش باعث بهبود عملكرد انسولین و كاهش نیاز به مقادیر بالای داروهای ضددیابت در بیماران دیابتی می‌گردد. حداقل میزان فعالیت كه برای كاهش خطر بیماری‌های عروقی قلب توصیه می‌شود، فعالیت بدنی با شدت متوسط به مدت دست‌كم 30 دقیقه و حداقل سه روز در هفته است، اما فعالیت بدنی بیشتر مفیدتر است و توصیه می‌شود كه هر روز به مدت 30 دقیقه انجام شود. ورزش و فعالیت بدنی بصورت گروهی و دستجمعی بهترین نوع ورزش و فعالیت بدنی است.

دلایل كافی در دست است كه كاهش وزن می‌تواند در تنظیم فشارخون مفید باشد، كلسترول مضر خون را پایین بیاورد، كلسترول مفید خون را افزایش دهد  و به اصلاح سوخت و ساز قند خون (گلوكز) كمك كند. افراد دارای اضافه وزن و چاق جهت شروع به كاهش وزن حتماَ با پزشك و متخصص تغذیه مشورت نمایند و از اجرای برنامه‌های غیراصولی و خودسرانه كاهش وزن كه موجب بروز لطمات جبران ناپذیری می‌گردد خودداری نمایند. مطلوب‌ترین میزان كاهش وزن حدود نیم تا یك كیلو در هفته است. برنامه‌های پیشگیری از چاقی باید در سنین كودكی و در زیر 12 سالگی شروع شود. افرادی كه چاق بوده‌اند و هم اكنون وزن طبیعی دارند در معرض خطر بروز مجدد چاقی هستند و باید بصورت مرتب تحت مراقبت باشند.

اركان اصلی كنترل دیابت رعایت رژیم غذایی مناسب و ورزش می‌باشد كه این امر منجر به كاهش وزن در این بیماران نیز خواهد شد. دربیماران دیابتی انواع اختلالات چربی وجود دارد. كنترل دقیق قند خون می‌تواند خطر بروز بیماریهای شبكیه، بیماری‌های اعصاب محیطی و مركزی و بیماری‌های كلیوی را كه در بیماران دیابتی كنترل نشده به فور وجود دارد كاهش دهد و به اصلاح اختلالات چربی‌های خون در این بیماران كمك كند. بیماران دیابتی بایستی بطور مرتب توسط پزشك معالجشان ویزیت شده و از قطع مصرف خودسرانه داروهای تجویزی پرهیز نمایند.

منابع :

• پیشگیری از بیماری‌های قلبی عروقی ( انتشارات وزارت بهداشت، درمان و آموزش پزشكی)
•  اصول پیشگیری و مراقبت بیماری‌ها – نظام مراقبت بیماری‌های غیرواگیر ( انتشارات وزارت بهداشت، درمان و آموزش پزشكی – معاونت سلامت)
•  اپیدمیولوژی و كنترل بیماریهای شایع در ایران – دكتر فریدون عزیزی و همكاران – ویراست دوم